Οι ερωτήσεις που κάνουν ένα όνειρο να γίνει στόχος...

Ποιος από μας δεν έχει ονειρευτεί το μέλλον; Ποιος δεν έχει κάνει μια ευχή στα γενέθλια του... σ' ένα αστέρι που πέφτει... σε ένα παιχνίδι της τύχης; Κι όμως, βλέπουμε γύρω μας ανθρώπους χαρούμενους, ακόμη κι ευτυχισμένους, που τα όνειρα τους πραγματοποιούνται, κι άλλους να μένουν παραπονεμένοι, γκρινιάζοντας για την κακή τους τύχη, για τις κακές συνθήκες της ζωής τους, για τους άλλους που πάντα φταίνε... Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα τους λοιπόν;

Αν και κάθε ένας από μας είναι μοναδικός, και δεν είναι πάντα εύκολο να γενικεύουμε, ωστόσο θα βρούμε ένα κοινό σημείο ανάμεσα στους παραπονεμένους: την σύγχυση ανάμεσα στα «όνειρα» και τους στόχους.

Πολλές φορές συγχέουμε τα όνειρα μας με στόχους. Φανταζόμαστε μια ιδεατή κατάσταση, χωρίς όμως να υπάρχει μια σύνδεση μαζί της, χωρίς ένα μονοπάτι που να οδηγεί εμάς προς αυτήν, χωρίς κατανόηση της πραγματικότητας, χωρίς ρεαλισμό, χωρίς πρόγραμμα και κυρίως χωρίς καμία δράση από την πλευρά μας!

Για παράδειγμα, λέμε «θέλω οικονομική άνεση»... αντί να πούμε «θέλω τόσα λεφτά στη τράπεζα, ή τόσα λεφτά το μήνα»... κι ακόμα καλύτερα «θέλω τόσα το μήνα από αυτή τη δουλειά»... κι ακόμα καλύτερα «θέλω τόσα το μήνα από αυτή τη δουλειά σε τόσο χρόνο...».

Για να μπορέσουμε να καθορίσουμε λοιπόν έναν στόχο ως συγκεκριμένο και πραγματοποιήσιμο θα πρέπει να μπορούμε να απαντήσουμε με σαφήνεια στις βασικές ερωτήσεις: 

ΤΙ, ΠΩΣ, ΠΟΤΕ, ΠΟΥ, ΠΟΙΟΣ, ΓΙΑΤΙ.

ΤΙ: Πρέπει να μπορούμε να ορίσουμε σωστά, με σαφήνεια και έναν πλήρη ορισμό, κατανοητό από τον καθένα, ποιος είναι ο στόχος μας. Χωρίς αοριστίες, χωρίς γενικότητες, χωρίς κανένα κενό... με λίγες λέξεις και χωρίς κανέναν δισταγμό. Ένας στόχος χωρίς ορισμό ξεκάθαρο και συγκεκριμένο για όλους, να είμαστε σίγουροι ότι είναι το ίδιο γενικός και αόριστος και για μας τους ίδιους, δίνοντας μας περιθώρια για παρεκκλίσεις, παραλλαγές, αναβολές, λόγο για να χαθούμε. Αν δεν ξέρουμε ποιο θέλουμε να είναι το τέρμα του ταξιδιού δεν θα φτάσουμε ποτέ, όπως ακριβώς δεν λέμε «θα πάω στην Αμερική» αλλά καθορίζουμε σε ποια χώρα, σε ποια πόλη ακριβώς θέλουμε να πάμε. Οι στόχοι που έχει πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει να είναι σαφώς ορισμένοι, μετρήσιμοι, σχετικοί με την ζωή μας και ρεαλιστικοί. Ας κάνουμε λοιπόν το πρώτο βήμα μας κι ας ορίσουμε τον Στόχο!

ΠΩΣ: Η μέθοδος πραγματοποίησης είναι σχεδόν συνυφασμένη με τον ίδιο τον στόχο. Καταρχήν καθορίζει κατά μεγάλο μέρος το τι θέλουμε να κάνουμε. Π.χ. αν η απάντηση στο «θέλω λεφτά» είναι «κερδίζοντας το λαχείο», αυτό εκ των προτέρων αναιρεί τον στόχο, αφού τον κατατάσσει στο επίπεδο των ευσεβών πόθων, ονείρων που δεν έχουμε καμιά δυνατότητα να τα επηρεάσουμε. Το «πώς» σχετίζεται με τον ρεαλισμό, την προσαρμοστικότητα, αλλά και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε σε σχέση με την ηθική μας. Το «πώς» συχνά καθορίζει το μέγεθος του στόχου μας, το πόσο απέχει από μας, αφού είναι ανάλογο των μέσων που διαθέτουμε και των δυνατοτήτων μας. Κι ακόμη, το «πώς» σχετίζεται με τις πολύ συγκεκριμένες δυνατότητες μας, τουλάχιστον στο παρόν μας. Πολλές φορές χρειάζεται να προηγηθούν άλλες δράσεις, που θα μας βοηθήσουν να έχουμε τα μέσα για να πραγματοποιήσουμε τελικά τον απώτερο σκοπό μας.

ΠΟΤΕ: Ο χρόνος είναι αμείλικτος με τα όνειρα και τους στόχους μας. Ένας στόχος γενικά στο απώτερο μέλλον πιθανά ποτέ δεν θα πραγματοποιηθεί, αφού πάντα υπάρχει μπροστά μας το απώτερο μέλλον. Η έκφραση «κάποια στιγμή θα κάνω αυτό...» γίνεται τελικά πεποίθηση, ένα μότο που επαναλαμβάνουμε για να παρηγορηθούμε και μας απενοχοποιεί από την αδράνεια ή την αναβλητικότητα. Ο στόχος πρέπει να μπορεί να μπει μέσα σε διαχειρίσιμα χρονικά περιθώρια. Πέρα από όρια όμως, ο χρόνος σχετίζεται και με το ρυθμό, την τάξη και την πειθαρχία μας. Όσο και αν είμαστε συγκεκριμένοι στα όρια που θα βάλουμε, αν δεν μοιράσουμε εκεί μέσα με αρμονικό και ρεαλιστικό τρόπο τα βήματα που πρέπει να πραγματοποιήσουμε, τότε πιθανά θα βρεθούμε σε αδιέξοδο, αφού θα έχουμε υποκύψει σε αναβολές, σε τεμπελιές, σε αδράνεια... Η απάντηση μας λοιπόν στο πότε, εκτός από το όριο πρέπει να περιλαμβάνει και τον χρόνο που θέλουμε και μπορούμε να διαθέσουμε, συγκεκριμένα και ρεαλιστικά.

ΠΟΥ: Ο χώρος, μαζί με τον χρόνο ορίζουν πόσο υλοποιήσιμος είναι ο στόχος μας. Είναι το πεδίο που θα πραγματοποιηθεί, κι ακόμα καλύτερα ο συγκεκριμένος χώρος, η διεύθυνση μας! Για παράδειγμα, δεν θα μπορούσε κανείς να βάλει στόχο να στήσει μια επιχείρηση παραγωγής σαπουνιών, αν δεν μπορεί να απαντήσει στο πού θα τα παρασκευάζει, λαμβάνοντας υπόψη του όλες τις λεπτομέρειες και τις ανάγκες που θα έχει για να το πετύχει. Ή δεν θα μπορούσε κανείς να βάλει στόχο να γυμνάζεται αν δεν απαντήσει στο πού: στο σπίτι, στο δάσος, στο γυμναστήριο; Η απάντηση στο πού είναι που θα μας δώσει πιθανά πολλούς περιορισμούς, αφού καθορίζεται από τις περιστάσεις της δικής μας πραγματικότητας. Αυτοί οι περιορισμοί δεν πρέπει να αντιμετωπιστούν σαν φραγμοί στο στόχο μας, είναι όμως παράγοντες που πρέπει να λύσουμε αν θέλουμε να πετύχουμε. Και να θυμόμαστε ότι πολλές φορές η απάντηση και η λύση σ' αυτούς τους περιορισμούς είναι και το μεγαλύτερο μέρος της νίκης μας.

ΠΟΙΟΣ: Αυτή η ερώτηση σε πολλούς φαίνεται περιττή, αφού συζητάμε για προσωπικούς στόχους. Όμως στη ζωή μας δεν είμαστε μόνοι μας, και οι στόχοι μας σχεδόν πάντα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, περιλαμβάνουν ή αφορούν και άλλους, κι άλλοτε εξαρτώνται από την σχέση και τη συνεργασία μας με άλλους. Για παράδειγμα είναι άλλο πράγμα το στήνω εργαστήρι σαπουνιών μόνος μου, και άλλο το στήνω με συνεταίρους. Άλλο το στήνω στο σπίτι που μένω μόνος μου, κι άλλο στο σπίτι που μένω και με άλλους (οικογένεια, συγκατοίκους, κλπ). Άλλο φτιάχνω τα σαπούνια και τα κοιτάω, κι άλλο τα φτιάχνω και βρίσκω σε ποιους πελάτες θα τα πουλήσω. Άλλο στήνω το εργαστήρι και βρίσκω υπαλλήλους για την παραγωγή ή πωλητές για τις πωλήσεις, κι άλλο τα κάνω όλα μόνος μου. Η πραγματοποίηση λοιπόν οποιουδήποτε στόχου θα πρέπει να μελετηθεί και ως προς την αλληλεπίδραση μας με άλλους. Και να ξέρουμε με ποιους θα αλληλεπιδράσουμε, τι γνώμη έχουν αυτοί, πόσο καθοριστική είναι η ύπαρξη τους για τον στόχο μας, κατά πόσο εξαρτάται από μας ή από αυτούς η δική μας επιτυχία. Γιατί οι στόχοι μας που μπορούν να καταρρεύσουν από τέτοιες αλληλεπιδράσεις, πιθανά δεν είναι δικοί μας στόχοι, και επομένως θα έπρεπε να μελετηθούν και να οριστούν όχι ως προσωπικοί αλλά ως ομαδικοί, όπου όλη η ομάδα θα πρέπει να μπορεί να απαντήσει σ' αυτές τις ερωτήσεις.

ΓΙΑΤΙ: Κλείνοντας τον κύκλο των ερωτήσεων, θα πρέπει να μπορέσουμε να απαντήσουμε και στην τελευταία ερώτηση, αν και όχι λιγότερο σημαντική: «Γιατί θέλω να το κάνω αυτό;» Πολλές φορές αυτή η ερώτηση και η απάντηση της θα μας βοηθήσει να απαντήσουμε σωστά σ' όλες τις προηγούμενες ερωτήσεις, ακόμα και στο ΤΙ θέλουμε να κάνουμε. Αρχικά θα κάνει πολύ πιο συγκεκριμένο τον στόχο μας. Π.χ. αν ο στόχος μας είναι να φτιάξουμε μια μικρή επιχείρηση, το γιατί θα καθορίσει την προτεραιότητα που θα έχει αυτή στη ζωή μας. Θέλουμε να γίνουμε πλούσιοι για να περνάμε άνετα; Θέλουμε ανεξαρτησία και αναγνώριση; Θέλουμε οικονομική εξασφάλιση; Θέλουμε απλά να επιβιώσουμε; Θέλουμε να κάνουμε μια δουλειά που να μας κάνει χαρούμενους; Απαντώντας στο «γιατί» θα μπορούμε να ξέρουμε το είδος της ανάγκης που καλύπτουμε με την πραγματοποίηση του στόχου μας, και επομένως το πόσο σημαντικός είναι αυτός ο στόχος στη ζωή μας, αλλά και αν η πραγματοποίηση του θα μας δώσει αυτό που περιμένουμε. Γιατί είναι συχνό φαινόμενο να συναντάμε πετυχημένους ανθρώπους που μας φαίνονται μίζεροι και δυστυχισμένοι.

Ακόμη, το «γιατί» θα καθορίσει τα μέσα που θα χρησιμοποιήσουμε απαντώντας στο «πώς» και που θα πρέπει να είναι συμβατά.

Θα καθορίσει αν το «πότε» που έχουμε ορίσει, ως χρονικό όριο αλλά και ως ρυθμό, είναι συμβατά με τον λόγο που θέλουμε να πραγματοποιήσουμε τον στόχο μας. Για παράδειγμα, αν το «γιατί» μιας επιχείρησης σαπουνιών που θα στήσουμε είναι ότι δεν έχουμε χρήματα για φαγητό σήμερα, πιθανά δεν είναι ρεαλιστικό και θα πρέπει να ξεκινήσουμε με άλλες μικρές επιμέρους δράσεις πριν ριχτούμε στην επίτευξη του στόχου μας. Ή αν ο λόγος της επιχείρησης που θα στήσουμε είναι για να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο χωρίς ευθύνες, και πάλι θα απογοητευτούμε.

Το «γιατί» θα ορίσει επίσης το «πού», τον χώρο και τα υλικά που θα χρησιμοποιήσουμε. Δηλαδή, αν η επιχείρηση μας γίνεται για περισσότερη ανεξαρτησία, αλλά θα πρέπει να την κάνουμε στο σπίτι της μαμάς μας, που εκείνη θα καθορίζει τον τρόπο που θα κινηθούμε, μάλλον θα δυσκολευτούμε να γευτούμε αυτή την ανεξαρτησία.

Και τέλος, το «γιατί» θα δώσει και απαντήσεις στην ερώτηση «ποιος», ή μάλλον καλύτερα, μαζί με ποιους θα τον πραγματοποιήσουμε. Οι συνοδοιπόροι στην πορεία της πραγμάτωσης των ονείρων και των στόχων μας είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες, όχι μόνο για την επιτυχία μας, αλλά και για την χαρά που θα βρούμε σ' αυτή την πορεία. Οι σύντροφοι μας στο δρόμο μας μπορούν να βοηθήσουν να μένουμε σταθεροί στην πορεία ή να χαθούμε. Θα δώσουν ελπίδα και κουράγιο στις δύσκολες στιγμές, θα μας γεμίσουν δύναμη με την εμπιστοσύνη τους ή αντίθετα θα μας αποδυναμώσουμε και ίσως τελικά μας αποπροσανατολίσουν. Το κοινό «γιατί» είναι που θα μας ενώσει με τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής μας, ακόμα κι αν οι προσωπικοί μας στόχοι είναι διαφορετικοί, θα κρατάει τις καρδιές μας ενωμένες, δίνοντας μας την απέραντη χαρά που μπορούμε να βιώσουμε μόνο μέσα από την συντροφικότητα και την συν-πορεία!

Κλείνοντας λοιπόν, ας σκεφτούμε πόσο σημαντικές είναι οι ερωτήσεις που κάνουμε (ή που δεν κάνουμε) στον εαυτό μας. Πολλές φορές νιώθουμε ανασφαλείς ή δυστυχισμένοι, γιατί δεν έχουμε απαντήσεις. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να κάνουμε ερωτήσεις, τις σωστές ερωτήσεις στον εαυτό μας. Ας μη περιμένουμε περίπλοκες και ευφάνταστες ερωτήσεις και απαντήσεις. Ας ξεκινήσουμε από τα πιο απλά. Δεν υπάρχει πιο σύντομος και ασφαλής τρόπος για να πλησιάσουμε τον άγνωστο εαυτό μας, να τον γνωρίσουμε καλύτερα και να του δώσουμε την ευκαιρία να γίνει το καλύτερο που μπορεί να γίνει, πραγματώνοντας τον λόγο της ύπαρξης του.