Το παράθυρο της ψυχής μας

Η ιδιοσυγκρασία μας, οι κινήσεις μας, οι στάσεις μας, ο σωματότυπος μας... φανερώνουν για μας πολύ περισσότερα από όσα νομίζουμε. Η «γλώσσα του σώματος» μας είναι εξαιρετικά φλύαρη και ακριβής, ακόμα κι αν συνηθίζουμε να την καλύπτουμε με διάφορες κοινωνικές συμβατικές επιλογές. Η μεγαλύτερη δυσκολία μας όμως δεν είναι να ανακαλύψουμε τις μάσκες που φοράνε οι άλλοι... είναι να ανακαλύψουμε τις δικές μας μάσκες... Τις πεποιθήσεις μας... Τον υποκειμενισμό μας... Τους μηχανισμούς μας... Είναι να συνειδητοποιήσουμε και να ανοίξουμε το «παράθυρο» μας στους άλλους και στον ίδιο μας τον εαυτό.

Στο παράθυρο αυτό αναφέρεται το λεγόμενο «παράθυρο Johari», το οποίο είναι ένα εργαλείο που επινόησαν οι Τζόζεφ Λούφτ (Joseph Luft, το πρώτο κομμάτι "Jo") και ο Χάρυ Ίνγκαμ (Harry Ingham,το δεύτερο κομμάτι της λέξης, "hari"). Χρησιμοποιείται για να διευκολύνει τους ανθρώπους να καταλάβουν πώς βλέπουν τον εαυτό τους κυρίως μέσα από τις ικανότητές τους στην διαπροσωπική επικοινωνία και στις διαπροσωπικές τους σχέσεις.

Αποτελείται από τεταρτημόρια, όπως φαίνεται στην εικόνα, τα οποία είναι φτιαγμένα με βάση την οριζόντια κλίμακα "γνωστό ή άγνωστο σε εμάς" και την κάθετη κλίμακα "γνωστό ή άγνωστο στους άλλους".

Το πρώτο τεταρτημόριο είναι το «δημόσιο πρόσωπο ή ανοιχτή περιοχή». Είναι το πάνω αριστερά τεταρτημόριο και είναι η «ανοικτή περιοχή», που περιέχει χαρακτηριστικά μας που τα γνωρίζουμε και εμείς και οι άλλοι. Είναι η γνώση που μοιραζόμαστε με τους υπολοίπους ανθρώπους όπως πχ. το όνομα μας, η ηλικία μας, το επάγγελμα μας, τα ενδιαφέροντα κλπ. Εκεί βρίσκονται συνήθως οι πληροφορίες που δεν απειλούν την αυτοεκτίμηση μας.

Το δεύτερο τεταρτημόριο είναι το «τυφλό σημείο ή τυφλή περιοχή». Είναι το πάνω δεξιά τεταρτημόριο και περιέχει χαρακτηριστικά που βλέπουν οι άλλοι, αλλά εμείς δεν μπορούμε να τα δούμε. Περιλαμβάνει πληροφορίες όπως ιδιορρυθμίες μας και ιδιομορφίες μας, τον ήχο της φωνής μας, κινήσεις του σώματός μας και στοιχεία της μη λεκτικής επικοινωνίας. Η περιοχή αυτή μπορεί να γίνει μικρότερη, αν κάποιος μας μιλήσει με ειλικρίνεια για ότι βλέπει σε εμάς.

Το τρίτο τεταρτημόριο το «κρυφό σημείο ή η κρυμμένη περιοχή». Βρίσκεται κάτω αριστερά και περιέχει στοιχεία της προσωπικότητάς μας και της διαπροσωπικής επικοινωνίας μας που εμείς γνωρίζουμε, αλλά δε γίνονται φανερά στους άλλους όπως συναισθήματα, φόβοι, κίνητρα, φαντασιώσεις, μυστικά, ενοχές, πόθοι. Οι πιο πολλοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα αμυντικοί και επιφυλακτικοί όταν οι άλλοι προσπαθούν να εισβάλουν στην ιδιωτική τους ζωή. Η περιοχή αυτή θα γίνει μικρότερη, αν εξομολογηθούμε στους άλλους, τα χαρακτηριστικά αυτά.

Το τέταρτο τεταρτημόριο είναι το «άγνωστό σημείο ή η άγνωστη περιοχή». Βρίσκεται κάτω δεξιά και περιέχει χαρακτηριστικά μας που δεν τα γνωρίζουμε ούτε εμείς ούτε οι άλλοι. Τι αναπαύεται και κοιμάται εδώ, κανείς δεν το ξέρει πραγματικά. Εδώ μπορεί να βρίσκεται ένα μοναδικό ταλέντο ή ένα θανάσιμο ελάττωμα. Περιλαμβάνει τα περιεχόμενα του υποσυνείδητου και είναι πιθανό να είναι η πηγή της μετέπειτα συνειδητής αυτοεκτίμησης. Αυτή η άγνωστη περιοχή του εαυτού μας είναι μακράν το πιο συναρπαστικό τεταρτημόριο του παραθύρου Johari. Γιατί εδώ ο καθένας μπορεί και πρέπει να γίνει ένας εξερευνητής και να ανακαλύψει τις δυνατότητες του σε ένα ανεξερεύνητο χώρο της ψυχής του.

Σκοπός της Αυτογνωσίας είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να επεκτείνουν την "ανοικτή περιοχή", μικραίνοντας την τυφλή και την κρυμμένη περιοχή, επιτρέποντας την όσο το δυνατό καλύτερη και αποτελεσματικότερη την επικοινωνία τους με τους άλλους ανθρώπους.

Αν δεν γνωρίσουμε τον εαυτό μας και δεν τον παρουσιάσουμε στους γύρω μας,
το μόνο που καταφέρνουμε είναι να ζούμε πίσω από ένα κλειστό παράθυρο για τον κόσμο.

Μέσα από μια βαθιά και ενδελεχή διερεύνηση μπορείτε να περιορίσετε την κρυμμένη περιοχή και να αυξήσετε την ανοιχτή δημόσια περιοχή. Στις μέρες μας οι περισσότερες σχέσεις είναι ένα κράμα δυσπιστίας, ανασφάλειας και επιφυλακτικότητας. Σπάνια μοιραζόμαστε πτυχές του εαυτού μας με ξένους και συνήθους επιλέγουμε να μιλήσουμε για ανώδυνα θέματα γενικού ενδιαφέροντος. Φορώντας μάσκες προσπαθούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις που στην ουσία είναι ψεύτικες γιατί εμείς οι ίδιοι που τις αποτελούμε σε μεγάλο βαθμό είμαστε ψεύτικοι.

Ένας τρόπος να τσεκάρουμε τον εαυτό μας είναι να «παίξουμε» ένα παιχνίδι αυτογνωσίας μαζί με ανθρώπους που μας γνωρίζουν, καλά ή λιγότερο καλά...

Από μια μεγάλη λίστα με χαρακτηριστικά, θετικά ή και αρνητικά αν θέλουμε, ας επιλέξουμε ο καθένας εκείνα που νομίζει ότι τον εκφράζουν. Στη συνέχεια, ο καθένας θα επιλέξει κάποια χαρακτηριστικά, από την ίδια λίστα, για κάθε έναν από την ομάδα που συμμετέχει στο παιχνίδι.

Όταν τελειώσουν οι επιλογές, τότε καθένας θα γράψει στην «Ανοιχτή Περιοχή» του όσα χαρακτηριστικά έχει επιλέξει και συμπίπτουν με αυτά που έχουν επιλέξει οι άλλοι για εκείνον. Στην «Τυφλή Περιοχή» θα πρέπει να μπουν τα χαρακτηριστικά που οι άλλοι επέλεξαν για κείνον αλλά ο ίδιος δεν θα τα θεωρεί δικά του. Τέλος, στην «Κρυμμένη Περιοχή» θα βάλει τα χαρακτηριστικά που ο ίδιος έβαλε, αλλά που οι άλλοι δεν βλέπουν. Όσο για την «Άγνωστη Περιοχή».... Όλες οι λέξεις που δεν χρησιμοποιήθηκαν από κανέναν είναι πιθανά κομμάτια του ανεξερεύνητου άγνωστου εαυτού μας!

Σίγουρα είναι δύσκολο να είμαστε πάντα «αυθεντικοί». Να είμαστε πάντα εξωτερικά ο ίδιος άνθρωπος που είμαστε μέσα μας. Κοινωνικές συνθήκες, συμβάσεις, ανάγκες, γίνονται αιτίες για να χάνουμε τα όρια ανάμεσα στην ευελιξία και την έλλειψη αυθεντικότητας.

Φοβόμαστε βέβαια... φοβόμαστε ότι είμαστε ατελείς, ελαττωματικοί, μέτριοι, κατώτεροι των περιστάσεων... φοβόμαστε στην αλήθεια μας. Και μπαίνουμε στην διαδικασία της προσποίησης, της μάσκας. Θυσιάζουμε την ελευθερία του να είμαστε ο εαυτός μας στον βωμό μιας «εικόνας» που πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να έχουμε για να είμαστε αποδεκτοί. Και σιγά σιγά ξεχνάμε ποιοι πραγματικά είμαστε, ξεχνάμε ότι το πρώτο πλάσμα που πρέπει να αγαπήσουμε σ' αυτόν τον κόσμο είναι ο ίδιος μας ο εαυτός!

Κρυβόμαστε πίσω από το ποιοι νομίζουμε ότι «πρέπει» να είμαστε, υποφέρουμε για να δημιουργήσουμε και να κρατήσουμε αυτήν την μάσκα, και ξεχνάμε ποιοι πραγματικά είμαστε.

Μέχρι κάποια στιγμή να συνειδητοποιήσουμε ότι ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να κρίνουμε, να κατηγορούμε ή να ενοχοποιούμε τον εαυτό μας για αυτό που είναι από την φύση του. Ήρθε η ώρα να σταματήσουμε να φοβόμαστε την σκοτεινή μας ή την κρυμμένη μας πλευρά. Ήρθε η ώρα να βρούμε την αλήθεια μας, γιατί μόνο εκεί μέσα, μεσα στην αυθεντικότητα μας, θα ανακαλύψουμε την κρυμμένη μας δύναμη.

Αφήνοντας πίσω τους φόβους μας, αφήνοντας πίσω την εγωκεντρική και δειλή μας αντίληψη ότι μόνοι μας είναι καλύτερα, αφήνοντας πίσω την ψευδαίσθηση ότι μέσα στις μάσκες και τις πανοπλίες είμαστε ασφαλείς, ας ξεκινήσουμε να κάνουμε ένα πρώτο βήμα: Ας ανοίξουμε λίγο-λίγο τα παντζούρια μας, τα παράθυρα μας, ας τολμήσουμε να βγούμε στη λιακάδα, στη χαρά, στη ζωή, εκεί που η αγάπη και η ευτυχία μας περιμένει.

Ας μη ξεχάσουμε ότι τελικά «...είναι ο Φόβος που μας κάνει να κλεινόμαστε μέσα στις πανοπλίες». Στο ταξίδι της Αυτογνωσίας αυτό που κάνουμε είναι να αναγνωρίζουμε μία-μία τις μάσκες μας... και μία-μία να τις αφαιρούμε, ανοίγοντας διαύλους επικοινωνίας με τον ίδιο μας τον εαυτό, ανοίγοντας τα παράθυρα του εαυτού μας προς τον κόσμο!

N.B.